Dziś mija 36 lat od śmierci Stanisława Barei – niezapomnianego polskiego reżysera, scenarzysty filmowego i aktora. Jednego z najwybitniejszych przedstawicieli kina komediowego w Polsce.
Stanisław Bareja urodził się 5 grudnia 1929 r. w Warszawie, ukończył Gimnazjum im. Tadeusza Reytana i uzyskał tzw. małą maturę. Po wojnie razem z rodziną przeprowadził się do Jeleniej Góry, tam uczęszczał do I Liceum Ogólnokształcącego im. Stefana Żeromskiego. W 1949 r. rozpoczął studia w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej w Łodzi na Wydziale Reżyserii, lecz egzamin końcowy i tytuł magistra sztuki uzyskał dopiero w 1974 roku. Po ukończeniu studiów w 1954 roku został asystentem reżysera Jana Rybkowskiego, grał także epizodyczne role w filmach.
Jak tworzyła się historia? – początki kariery
Bareja znany jest przede wszystkim jako twórca komedii, jego filmy były jednymi z najpopularniejszych w Polsce. Jednak jego jedynym wyróżnionym za jego życia filmem był „Poszukiwany, poszukiwana”, który zdobył nagrodę na festiwalu Queens Council of the Arts w Nowym Jorku.
Debiutem reżyserskim Barei był nakręcony w 1960 roku film „Mąż swojej żony”. Poza tym reżyserował m.in. filmy: „Żona dla Australijczyka”, „Małżeństwo z rozsądku”, „Brunet wieczorową porą”, „Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz”, „Miś”, „Alternatywy 4” czy „Zmiennicy”. Oprócz tego był także twórcą kilku seriali telewizyjnych m.in. serialu kryminalnego „Kapitan Sowa na tropie”.
Charakterystyczny styl
Komedie Barei nawiązywały do epoki PRL-u, oglądając je, dostrzeżemy wiele absurdów PRL-u, możemy rzec także, że wiele z jego filmów było bezpośrednią demaskacją propagandy komunistycznej.
Dzieła Barei były niejednokrotnie krytykowane, a jednocześnie jego filmy przyciągały ogromną publiczność do kin. Kazimierz Kutz scharakteryzował jego twórczość pojęciem „bareizmu”, co oznaczało, film, który odnosi sukces komercyjny, ale jest przeznaczony dla niewybrednej widowni.
„Bareizm” to także film dokumentalny Agnieszki Arnold, który powstał w 10. rocznicę śmierci Stanisława Barei.
Twórczość, którą znają niemal wszyscy
Śledząc filmografię Barei, widać kolejne etapy rozwoju reżysera. Realizując filmy z lat 60. i pierwszej połowy lat 70. odwoływał się do modelu kina przedwojennego. Dziś filmy świetnie odwzorowują epokę, w której rządził Władysław Gomułka.
Kolejny okres twórczości, to czas kiedy powstały komedie takie jak: „Poszukiwany, poszukiwana” oraz „Nie ma róży bez ognia”, które zostały zrealizowane w duecie z Jackiem Federowiczem. We współpracy ze Stanisławem Tymem z kolei powstały inne kultowe filmy, które do dziś nie tracą na popularności: „Brunet wieczorową porą”, „Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz”, „Miś”, odwzorowujące rzeczywistość tamtych czasów.
Nagrody i odznaczenia przyznane Barei
W 2006 r. został pośmiertnie odznaczony przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski – odznaczenie nadawane jest za wybitne osiągnięcia m.in. na polu oświaty, nauki, sportu, kultury, sztuki, gospodarki, obronności kraju czy działalności społecznej. W 2008 roku Barei została przyznana: „Złota Kaczka” 100-lecia Polskiego Kina w kategorii: Reżyser Komediowy Stulecia. Bareja ma także swoją gwiazdę w Alei Gwiazd w Łodzi, która została odsłonięta w 2011 roku.
Przyczyna śmierci
Stanisław Bareja zmarł wskutek udaru mózgu 11 czerwca 1987 roku. Odszedł w szpitalu w Essen w Niemczech, gdzie przebywał na stypendium przy Muzeum Folkwang. Urna z jego prochami została złożona na Cmentarzu Czerniakowskim w Warszawie, gdzie się urodził i przez lata mieszkał.
Grupa Pogotowie Pogrzebowe
