Za życia możemy zadecydować, nie tylko o tym, co się stanie z naszym majątkiem po śmierci, ale także o tym, co się stanie z naszym ciałem. Prawo oczywiście reguluje tę kwestię, przepisy są dość restrykcyjne i jednoznacznie określają, że osoba zmarła musi zostać pochowana na cmentarzu w grobie ziemnym, murowanym lub też w katakumbach czy w przypadku kremacji w kolumbarium. Dopuszczalny, ale tylko w określonych przypadkach jest pochówek na morzu.
Oprócz tego przepisy prawa przewidują możliwość przekazania zwłok publicznej uczelni prowadzącej działalność dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk medycznych. Dlaczego ludzie decydują się na donację zwłok? Niewątpliwie jest to sposób na zrobienie czegoś wartościowego dla innych oraz chęć przysłużenia się nauce – ciało osoby zmarłej może posłużyć studentom akademii medycznych do celów badawczych i naukowych w celu rozwoju nauk.
Przekazanie ciała na cele badawczo-naukowe
Przekazanie ciała na cele naukowo badawcze nazywane jest aktem donacji. Aby przekazać ciało zmarłej osoby instytucji naukowo-badawczej, konieczne jest sporządzenie Aktu Donacji.
Donacja to forma darowizny, a wspomniany akt jest oficjalnym oświadczeniem woli, które osoba zmarła musi przygotować przed śmiercią. Jeśli nie zostanie wyrażona zgoda na donację, rodzina nie ma prawa przekazać ciała. Procedury te reguluje ustawa z dnia 31 stycznia 1959 roku dotycząca cmentarzy i pochówku, która określa, że przekazywanie ciał do celów naukowych musi odbywać się z poszanowaniem godności zmarłego. Zgodnie z ustawą, ciała niepochowane przez rodzinę mogą być przekazane publicznym uczelniom medycznym lub instytucjom prowadzącym działalność dydaktyczną i badawczą w obszarze nauk medycznych. Akt Donacji, wypełniony i podpisany przez darczyńcę za życia, musi być uwierzytelniony przez notariusza.
Jak przekazać ciało na cele badawczo-naukowe krok po kroku?
Aby dokonać aktu donacji musimy zdecydować, której Akademii Medycznej chcemy przekazać ciało po swojej śmierci oraz jeszcze za życia przygotować pisemne oświadczenie woli. W oświadczeniu konieczne jest wskazanie osób, które zawiadomią uczelnię o śmierci darczyńcy. Przygotowany dokument musi zostać poświadczony notarialnie. W sekretariacie danej uczelni wyższej otrzymamy informacje, jakie jeszcze formalności należy wypełnić, aby stać się donatorem. Przekazanie zwłok do celów badawczych i naukowych jest nieodpłatne, rodzina osoby zmarłej czy jej spadkobiercy nie otrzyma z tego tytułu żadnego wynagrodzenia. Uniwersytet na własny koszt zabezpiecza i organizuje transport, a następnie dokonuje pochówku.
Akt donacji reguluje Ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych, która jasno określa, że przekazanie zwłok do celów zostać wykonane w sposób zapewniający godność należną zmarłemu.
Zgodnie z ustawą o cmentarzach i chowaniu zmarłych zwłoki niepochowane przez uprawnione osoby, mogą być przekazane do celów naukowych uczelni medycznej. Decyzję w sprawie przekazania zwłok wydaje, na wniosek uczelni lub federacji, właściwy starosta.
Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, tryb i warunki przekazywania zwłok do celów naukowych, w tym:
1) warunki uzasadniające przekazanie zwłok do celów naukowych w przypadkach, o których mowa w ust. 2,
2) tryb przekazywania zwłok,
3) sposób ponoszenia kosztów transportu zwłok
– kierując się koniecznością zachowania godności należnej zmarłemu oraz bezpieczeństwem sanitarnym.
W jakich przypadkach uczelnia może odmówić przyjęcia zwłok na cele naukowe?
Nawet po przyjęciu oświadczenia, w niektórych przypadkach ostatecznie akademia medyczna może nie przyjąć ciała. W szczególności w sytuacjach:
- Zaawansowanego procesu rozkładu ciała,
- zgonu za granicą,
- choroby zakaźnej.
A także z powodu innych przyczyn uniemożliwiających wykorzystanie zwłok do celów dydaktycznych lub naukowych.
Donacja zwłok – co to oznacza dla rodziny zmarłego?
Donacja zwłok przez zmarłego może mieć różne konsekwencje dla jego rodziny, zarówno emocjonalne, jak i praktyczne. Przekazanie ciała do celów naukowo-badawczych oznacza brak tradycyjnego pochówki lub kremacji, co dla niektórych rodzin jest to trudne do zaakceptowania, ponieważ nie mają możliwości uczestnictwa w tradycyjnej ceremonii pożegnalnej. Jednak w takiej sytuacji rodzina może zorganizować pogrzeb symboliczny. Dodatkową kwestią jest to, że rodzina może być odpowiedzialna za dalsze formalności związane z donacją, takie jak wypełnienie dokumentów, kontakt z instytucją medyczną i organizacja pośmiertnych procedur.
Jeśli zmarły wyraził życzenie przekazania swoich zwłok do celów naukowych, dla rodziny ważne może być spełnienie tej woli jako hołdu dla niego. Dla niektórych rodzin pocieszeniem może być także myśl, że donacja zwłok przez zmarłego przyczyni się do postępu nauki i badań medycznych, co może przynieść korzyści innym osobom w przyszłości. Warto zauważyć, że reakcje rodzin na donację zwłok mogą być bardzo zróżnicowane i zależą od indywidualnych przekonań, wartości, kultury i relacji ze zmarłym.
Grupa Pogotowie Pogrzebowe
