Jak obecnie wygląda przemysł zniczy w Polsce?
Polska jest jednym z krajów, w którym wydaje się rekordowe sumy na światełka pamięci, które stawiamy na grobach swoich bliskich. O początkach zwyczaju zapalania zniczy wspominaliśmy już w poprzednim artykule dotyczącym tej tematyki. Zachęcamy do sprawdzenia: Znicz – symbol pamięci. Budowa lamp nagrobnych zmieniała się wraz z odkrywaniem kolejnych możliwości i łatwiej dostępnych materiałów. Obecnie znicz wygląda nieco inaczej niż jego pierwotne modele. Na jego budowę składają się takie elementy jak:
Obudowa znicza
Nowoczesna obudowa charakteryzuje się często oryginalnym kształtem. Może być wykonana z plastiku, szkła lub też z tworzywa sztucznego, które jest odporne na działanie ognia. Obecnie są to także różnorodne materiały, nawet tak nietypowe, jak beton. Podejmowane są dziś wszelkie próby znalezienia proekologicznego rozwiązania, by uniknąć produkcji zniczy z użyciem materiałów, które nie są biodegradowalne. Jest to odpowiedź na dotkliwy problem zaśmieconych tworzywem sztucznym cmentarzy. Obudowa ma chronić ogień palący się wewnątrz znicza przed wiatrem. Wielość kształtów i modeli takich osłon jest imponująca: od podobizny anioła, poprzez nawiązania do motywów typowych dla Świąt Bożego Narodzenia czy Wielkanocy, po formy z witrażami i oryginalnymi wzorami.
Knot
Inaczej wygląda sytuacja w przypadku knota – ten element na początku stanowiły uschłe łodygi traw, suche gałązki, a dopiero potem sznur. Od zastosowania tego ostatniego niewiele się zmieniło. Obecnie jest to nadal mający kilku lub kilkunastomilimetrową średnicę sznurek. Wykonany jest z bawełny albo lnu i podlega częściowemu zatopieniu w wosku. Obecnie na dolnym końcu knota zwykle umieszcza się metalową, najczęściej aluminiową blaszkę. Ma ona na celu zapewnienie stabilności podczas końcowego etapu palenia.
Wkład
Na rynku mamy dwa rodzaje zniczy – zalewane, czyli takie, do których parafina jest wlewana bezpośrednio oraz znicze z wymiennymi wkładami. Obecnie te drugie są zdecydowanie bardziej popularne. Wypełnienie znicza zwykle stanowi granulat parafinowy lub parafina. Jej jakość jest kluczowa, to od niej zależy, jak długo światełko pamięci będzie się palić. Producenci zniczy zwykle umieszczają dokładne informacje o długości palenia na opakowaniu. Z racji tego, że Polska jest wiodącym producentem w tej dziedzinie, na rynku mamy duży wybór różnej jakości wkładów. Największy w Polsce i jeden z europejskich liderów rynku parafinowego, producent świec i zniczy ma swoją siedzibę w Jaśle niedaleko Rzeszowa. Zachęcamy także do sprawdzenia – zakłady pogrzebowe Rzeszów.
Osłona znicza
Możliwości, jakie daje metal i plastik wykorzystano nie tylko kreatywnie, ale również praktycznie. Stworzenie nakrycia misy, lampionu, czy naczynia, pozwoliło osłonić ogień od góry i tym samym uchronić go przed padającym deszczem. Osłona musi być wykonana z niepalnego tworzywa i posiadać boczne otwory, by zapewnić odpowiedni dopływ powietrza.
Chronologia i procesy udoskonalania lamp nagrobnych
Dawne sposoby, by uzyskać wieczny płomień
Znicze są udoskonaloną formą świec, które pierwotnie wytwarzane były z wosku pszczelego, okręcając jego plaster wokół knota. Jednak paliły się one stosunkowo krótko. Produkcja świec z wosku pszczelego jest też bardzo pracochłonna – dlatego poszukiwano prostszej w wyrobie formy. Zauważono, że na długość palenia się świecy ma również wpływ jej kształt, grubość knota i ilość wosku zużyta do jej wytworzenia. Problemem jednak był fakt, iż do produkcji świecy należy dobierać knot w ten sposób: do szerszej świecy potrzebny jest grubszy knot. Chcąc uniknąć tej zależności, trzeba było poszukać zupełnie nowej konstrukcji. W ten sposób powstała świeca w naczyniu – szeroka i łatwiejsza do wykonania. Postanowiono także powiększać szerokość takiej świecy, by wydłużyć żywotność znicza, zwiększając tym samym jego górną powierzchnię.
Następca woskowej świecy – znicz w ceramicznym naczyniu
Dawniej łatwo dostępny materiał, z którego wykonywano pierwsze obudowy do zniczy to różne rodzaje gliny. Podobne formy zniczy przetrwały do czasów dzisiejszych i określamy je mianem zniczy ceramicznych. Różnią się one od siebie przeważnie odcieniem, eksperymentowano również z grubością knota i zauważono, że znicze o grubszym sznurku zatopionym w wosku palą się krócej, niż te z cieńszym knotem. Jednak istnieje też inna zależność: im cieńszy sznurek przeznaczamy na knot, tym płomień jest mniejszy, za to wosk się topi powoli.
Nie tylko w glinianych naczyniach – metalowe obudowy
Ażurowe metalowe klosze i lampiony nie są zbyt popularne na polskich grobach. Wynika to głównie z tego, że nie sprawdzają się one w naszym klimacie, ponieważ istnieje ryzyko ich korozji, a następnie odbarwienia płyty nagrobnej. Na ich powstanie miała wpływ fascynacja sztuką Indii, Turcji i Dalekiego Wschodu. Wymiana handlowa, a także pamiątki przywiezione z odległych krajów były inspiracją do powstania dekoracyjnych i bogato zdobionych ornamentów. Także lampy metalowe o prostych kształtach dość rzadko się u nas pojawiają.
Szklane i plastikowe, z delikatnymi zdobieniami
Pierwotnie naczynia były dość proste, z jasnego szkła, sporadycznie o wzorzystej fakturze. Z czasem jednak na rynku zaczęły się pojawiać obudowy w bardziej skomplikowanych kształtach, które zaczęto stosować łącznie z wymiennymi wkładami. Obecnie dostępne jest szkło o wielu intensywnych kolorach. Początkowo ręcznie malowane, potem nadruki te udoskonalano, dodając również matowe, metalizowane nowoczesne emalie, farby i ozdobniki. Analogicznie powstawały również obudowy plastikowe.
Nowoczesne rodzaje lamp nagrobnych
Znicze w wymiennymi wkładami
Obudowy takich zniczy mogą być zarówno plastikowe, jak i szklane. Ich cechą charakterystyczną jest fakt, że wypełnienie nie jest wlewane bezpośrednio do obudowy, a do wąskiego i wysokiego, cylindrycznego pojemnika najczęściej wykonanego z przezroczystego plastiku. Takie wkłady są dużo tańsze, niż znicz tradycyjny oraz bardziej ekologiczne, ponieważ nie wyrzuca się poprzednio użytej obudowy, a jedynie uzupełnia wypalone wkłady.
Znicze elektryczne
LED-owe lampki nagrobkowe, wkłady elektryczne do zniczy, świece na baterie – ilość rodzajów zniczy tego typu rośnie, a ceny nie są wygórowane. Zaletą tej formy jest brak możliwości wylania wosku na płytę nagrobną. Brak wydzielania się szkodliwych substancji powstałych w trakcie spalania wosków i knota oraz brak konieczności uważnego obchodzenia się z ogniem, by się nie poparzyć, jak to może mieć miejsce przy zapalaniu tradycyjnego znicza. Świece elektryczne posiadają sporą gamę wzorów i kolorów płomienia – choć najczęściej jest to żółty, czerwony oraz pomarańczowy.
Oprócz tych imitujących tradycyjne świece są również oferowane tak zwane lampiony elektryczne. Są one dostępne w podobnych wzorach do osłon plastikowych – w wielu kształtach, często nawiązujących do symboli religijnych. Biorąc pod uwagę fakt, iż podczas użytkowania jednej baterii znicze elektryczne mogą się świecić od jednego do nawet trzech miesięcy, stanowią one dobrą alternatywę dla dotychczas używanych form. Ciekawą, lecz droższą opcją są lampy nagrobne z wbudowanym panelem słonecznym, które nie wymagają wymiany baterii.
Symbolika zniczy
Podsumowując, światło jest symbolem naszego czuwania przy grobie bliskich, pamięci i ciepłych wspomnień. Zwyczaj ten również wyraża szacunek dla zmarłych krewnych. To dla wielu jedyna, oprócz modlitwy, forma wdzięczności za lata serdecznych więzi i ciepłych relacji. Ilość zapalanych co roku zniczy w Polsce pokazuje, jak rodzinnym jesteśmy narodem. Pamiętamy zwykle o kilku lub kilkunastu osobach i dbamy o ich groby oraz o to, by pamięć o przodkach przetrwała. Również młodsze pokolenia uczymy tej troski.
Grupa Pogotowie Pogrzebowe
