W dzisiejszym artykule przybliżymy Państwu, jak wyglądają pogrzeby w najpopularniejszej religii w naszym kraju, czyli Chrześcijaństwie i zagłębimy się w zwyczaje poszczególnych odłamów.
Chrześcijaństwo i jego początki
Chrześcijaństwo jest religią monoteistyczną. Polega na wierze w jednego boga. Opiera się na naukach Jezusa Chrystusa spisanych po jego śmierci w Ewangelii. Na przestrzeni wieków Chrześcijaństwo podzieliło się na wiele odłamów. Najpopularniejsze z nich to: katolicyzm, prawosławie i protestantyzm. Różnice w postrzeganiu i interpretacji Pisma Świętego, jak i lokalne zwyczaje oraz wierzenia również wpływają na obrzędy pogrzebowe.
Obrządki pogrzebowe w poszczególnych odłamach
Pogrzeb katolicki
Zasady pogrzebu katolickiego reguluje Kodeks Prawa Kanonicznego. Kościół katolicki zezwala na pochówek tradycyjny, jak i kremację. Katolicka ceremonia pogrzebowa składa się z trzech części:
- Wystawienia ciała;
- Mszy świętej;
- Złożenia ciała do grobu.
Wystawienie ciała to moment, w którym bliscy mogą ostatni raz zobaczyć się ze Zmarłym i pożegnać go. Wystawienie ma miejsce zazwyczaj w kaplicy przy zakładzie pogrzebowym lub na cmentarzu. Na niektórych wsiach panuje jeszcze stary zwyczaj wystawiania ciała w domu.
Msza święta odprawiana jest zazwyczaj w kościele należącym do parafii Zmarłego, ale można poprosić proboszcza innej parafii o jej odprawienie. Podczas mszy trumna lub urna z prochami ustawiana jest na katafalku przed ołtarzem. Obok niej składa się kwiaty i wiązanki. Ksiądz wygłasza kazanie dotyczące Zmarłego i życia po śmierci, którego nadzieja ma być pocieszeniem dla zebranych. Kazanie może zostać zastąpione mową pogrzebową wygłoszoną przez bliskich Zmarłego. Po mszy podczas wchodzenia z kościoła zabiera się trumnę i kwiaty oraz śpiewa pieśń żałobną „Anielski orszak”.
Ostatnim etapem jest złożenie ciała do grobu. W tym celu kondukt pogrzebowy udaje się na cmentarz. Złożenie ciała poprzedzają modlitwy. Symbolem ostatniego pożegnania jest posypanie trumny złożonej do grobu ziemią. Następnie następuje zakopanie grobu. Jest to czas na złożenie na nim kwiatów i wiązanek na oraz składanie kondolencji rodzinie Zmarłego.
Pogrzeb prawosławny
W przypadku odłamu prawosławnego postępuje się na wzór pogrzebu Chrystusa. Po śmierci ciało jest obmywane gąbką nawilżoną ciepłą wodą i ubierane w nową odzież oraz dodatkowo przykrywane sawanem, czyli białym, lnianym płótnem symbolizującym szatę chrzcielną i przynależność do Kościoła prawosławnego. Następnie do poświęconej przez kapłana trumny składa się ciało. Pogrzeb może odbyć się dopiero trzeciego dnia po śmierci. Do tego czasu rodzina wznosi modlitwy za duszę Zmarłego. Po upływie tego czasu Zmarły przenoszony jest do cerkwi w otwartej trumnie. W obrządku prawosławnym możliwy jest tylko pogrzeb tradycyjny, kremacja nie jest dozwolona, ponieważ jest sprzeczna z nauką Kościoła prawosławnego.
Prawosławna uroczystość pogrzebowa nazywa się Panichida. Zaczyna ją odśpiewanie psalmów 91, 119 i 51. Wszystkie teksty liturgiczne czytane na uroczystości dotyczą zmartwychwstania. Ważną częścią ceremonii jest prośba kapłana o odpuszczenie grzechów.
Końcowym elementem ceremonii jest przejście na cmentarz i złożenie ciała do grobu. W trakcie drogi tłum żałobników śpiewa „Święty Boże, Święty Mocny, Święty Nieśmiertelny zmiłuj się nad nami”. Po złożeniu trumny do grobu kapłan posypuje ją ziemią i święci miejsce pochówku, a następnie grób zostaje zamknięty.
Pogrzeb protestancki
Pogrzeb w obrządku protestanckim wygląda bardzo podobnie do katolickiego. W przypadku wyznania Ewangelicko-Augsburskiego, które jest najpopularniejszym Kościołem protestanckim w Polsce, przebieg ceremonii reguluje Agenda pogrzebowa z 1955 roku. Zawiera ona psalmy, mowy i wskazówki do tego, jak powinien wyglądać pogrzeb w zależności od przyczyny śmierci i wieku oraz stanu Zmarłego.
Pogrzeb składa się z nabożeństwa w kościele lub kaplicy cmentarnej i pożegnania na cmentarzu. Główna różnica w stosunku do katolicyzmu i prawosławia polega na tym, że protestanci nie modlą się za duszę zmarłego, ponieważ wierzą, że modlitwa nie jest w stanie zmienić sytuacji Zmarłego – wszystko zależy od jego uczynków i jego relacji z Bogiem, który go osądzi. Protestanci znacznie częściej niż inni chrześcijanie decydują się na kremację.
Obrzędy ludowe i zwyczaje
Duży wpływ na przebieg pogrzebu mają lokalne tradycje. Kościoły chrześcijańskie dopuszczają je, jeżeli nie są przeciwne wierze chrześcijańskiej i prawu. Jednym z takich zwyczajów jest wkładanie do trumny dewocjonaliów, biżuterii lub przedmiotów użytku codziennego takich jak zegarek, okulary lub grzebień.
Grupa Pogotowie Pogrzebowe
