fbpx
Pogotowie Pogrzebowe

Jednym z najtrwalszych znaków pamięci świadczących o dawnych dziejach i wielkości Krakowa jest cmentarz Rakowicki. Jego nazwa powstała w XIX wieku, a dała jej początek pobliska droga wiodąca do oddalonej o 2 kilometry wsi Rakowice. Dziś natomiast sam cmentarz po wielu zmianach wielkości zajmowanego terenu mieści się przy ulicy Rakowickiej 26 na terenie dzielnicy Stare Miasto w Krakowie. Dzisiejszy obszar cmentarza obejmuje powierzchnię 42 hektarów, owa nekropolia określana jest jako cmentarz komunalny, a dawna jego nazwa to Cmentarz Miejski.

Główna aleja cmentarz rakowcki kraków

Historia najstarszego krakowskiego cmenatrza

Cmentarz Rakowicki został otwarty w roku 1803, a stało się to za sprawą edyktu józefińskiego z 1784 roku, czyli decyzji zakazującej pochówków na dotychczas dostępnych przykościelnych cmentarzach w obrębie Krakowa. Wówczas władze austriackie wykupiły od zakonu Karmelitów Bosych teren określany jako folwark Bosacki o powierzchni dziesięciu morgów chełmińskich, czyli około 5,6 ha za 1150 złotych reńskich. Ówczesna nekropolia położona była na terenie wsi Prądnik Czerwony i graniczyła z Olszą. Wytyczenie i urządzenie cmentarza trwało od 1800 do 1802 roku, a prace te opłacone były przez władze Krakowa i okolicznych gmin: Rakowice, Prądnik Czerwony, Prądnik Biały, Piaski, Grzegórzki, Olsza, Bronowice Małe, Bronowice Wielkie, Kawiory, Krowodrza, Nowa Wieś i Czarna Wieś, którym zostało przyznane prawo pochowania tu ich mieszkańców. Pierwszym pogrzebem, jaki odbył się na Rakowickim Cmentarzu był pochówek młodej kobiety Apolonii Brusikowej z domu Lubowieckiej w styczniu 1803 r., dopiero 4 lata po tym wydarzeniu wybudowano tu studnię, a następnie w 1812 r. stanął okazały symbol wiary chrześcijańskiej – krzyż ufundowany ze składki publicznej.

Cmentarz ten posiada wydzielone kwatery, na których byli chowani uczestnicy powstań: od styczniowego, po krakowskie, a także walczący w czasie trwania I wojny światowej ( w tym również trzech zaborczych armii) oraz żołnierzy Legionów Polskich. Nekropolia została uznana za zabytek mający zarówno ogromną wartość artystyczną, jak i historyczną. Do takiego postrzegania owego miejsca przyczynili się również słynni architekci oraz rzeźbiarze tacy jak: Feliks Księżarski, Sławomir Odrzywolski, Teofil Żebrawski, Jakub Szczepkowski, Wacław Szymanowski, Tadeusz Błotnicki oraz Karol Hukan.

Przeczytaj także o najważniejszym warszawskim cmentarzu – Największe cmentarze w Polsce – Cmentarz Powązkowski

Powiększenie nekropoli

Kilkakrotnie powiększano ten cmentarz. W 1836 r. zadanie, by umiejętnie rozplanować nowe miejsce, otrzymał Karol Kremer, który był znanym architektem i dyrektorem wydziału budownictwa Krakowa. Zaprojektował on założenie parkowe na pozyskanych dziesięciu morgach ziemi, które odkupiono również od Karmelitów za 5 000 złotych polskich. Najstarszą część tego cmentarza utworzono na planie bramy symbolizującej przejście z teraźniejszości do wieczności. Mur, jakim otoczono tę część nekropolii, wzniesiono przy użyciu budulca, pozyskanego z rozebranego kościoła pod wezwaniem Wszystkich Świętych. Poświęcenie tego terenu nastąpiło dopiero w 1840 r. Zupełnie inna sytuacja miała miejsce w 1866 r., kiedy to znacznie skrócono prace związane z uporządkowaniem i przygotowaniem nowego placu przeznaczonego pod teren spoczynku zmarłych. Pośpiech ten spowodowany był wybuchem epidemii.

Kaplica Zmartwychwstania Pańskiego

W latach 1861 do 1862 wzniesiono neoklasycystyczną kaplicę, którą ufundowali Anna i Ludwik Heclowie – rodzina znanych bankierów krakowskich. Kaplica pod wezwaniem Zmartwychwstania Chrystusa Pana zastąpiła wcześniej istniejące drewniane miejsce kultu. Podziemia kaplicy stanowi rodzinna krypta grobowa Heclów – mieli prawo do niej tylko ci członkowie tej rodziny, którzy potrafili posługiwać się językiem polskim. Są tam umieszczone prochy fundatorów i brata Ludwika – Antoniego Zygmunta Hecla, który był profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego, prawnikiem i historykiem.

Kaplica zmartwychwstania pańskiego - cmentarz rakowcki kraków

Upamiętnienie wybitnych postaci

Krakowianin z urodzenia Jan Alojzy Matejko wyjątkowy twórca otoczony czcią i sławą zmarł w Krakowie, w roku 1893 mając lat 55. Wspaniałe dzieła malarza można dziś podziwiać w muzeach, a tworzył je, by ukazać wielkość i doniosłość Polskiej historii. Jego ogromnych rozmiarów płótna przedstawiają sceny batalistyczne, figuratywne – głównie o tematyce historycznej. Tworzył także mniejsze obrazy olejne i studia oraz portrety. Uznawany za najwybitniejszego malarza w dziejach tworzącego dla zachowania nieśmiertelnej pamięci tak umęczonego i walczącego o przetrwanie narodu.

Grób Jana Matejki - cmentarz rakowicki kraków

Grobowiec Oskara Kolberga – słynnego kompozytora, wybitnego polskiego etnografa, został odnowiony w dwusetną rocznicę urodzin folklorysty. Długotrwała i żmudna praca Kolberga dla zachowania kulturowej spuścizny wsi polskiej została należycie doceniona w roku 2014, kiedy to Sejm Rzeczypospolitej Polskiej przyjął uchwałę, na mocy której r. 2014 został uznany za Rok Oskara Kolberga.

Grób oskara kolgerba cmentarz rakowicki

Powaga tego miejsca, jego nobilitujący charakter wywodzi się z wielopokoleniowej tradycji. Mimo iż dawniej chowano tu wszystkich mieszkańców Krakowa i okolicznych terenów, to z biegiem lat ugruntowało się przekonanie o tym, iż fakt pochowania tu swoich bliskich zmarłych świadczy o zamożności, wyjątkowości lub prestiżu, jaką cieszyła się dana osoba, bądź rodzina. Tak było między innymi z zamożną rodziną, w której skład wchodzili zarówno bogaci chłopi, jak i również inteligencja krakowska – mowa tu o rodzinie opisywanej przez Stanisława Wyspiańskiego w utworze „Wesele”. Do tej pory grób poety Lucjana Rydla i Jadwigi z Mikołajczyków Rydlowej  stanowi ważne świadectwo polskości, symbol miłości i braterskości wielu warstw społecznych Polaków zjednoczonych we wspólnych dążeniach, by odrodziło się wówczas państwo polskie.

Nagrobek lucjana rydla cmentarz rakowicki

Grobowiec świętego Brata Alberta – Adama Chmielowskiego, który zasłynął z bezgranicznego poświęcenia się ubogim i bezdomnym, by przywrócić im godność. Był on także malarzem, walczył w powstaniu styczniowym, był też założycielem zgromadzenia sióstr albertynek i braci albertynów. Brat Albert zmarł w 1916 r. otoczony powszechną opinią świętości jego osoby, a 12 listopada 1989 r. nastąpiła jego kanonizacja – Jan Paweł II ogłosił go świętym Kościoła katolickiego. Na Cmentarzu Rakowickim znajduje się symboliczny grób Adama Chmielowskiego.

Grób św brata alberta cmentarz rakowcki kraków

Również Marek Michał Grechuta – słynny polski piosenkarz, kompozytor, a także poeta ma swój nagrobek w Alei Zasłużonych. By dać wyraz jego pasji i twórczości rodzina posadziła przy jego grobie dzikie wino, które jest wspomnieniem słów jednej z jego pieśni. Sam grobowiec jest bardzo nietypowy, bo wykonany z różowego marmuru i umieszczona jest tu też rzeźba przedstawiająca popiersie artysty trzymającego małą zabawkę – konika. Niewiele osób wie, że Grechuta był z wykształcenia architektem, artystyczną duszę wyrażał w malarstwie.

Wisława Szymborska – jedna z najwybitniejszych polskich poetek, eseistka, felietonistka i tłumaczka uhonorowana Nagrodą Nobla w dziedzinie literatury wielokrotnie użyczała dzięki swej wrażliwości głosu tym, którzy nie potrafią upomnieć się o należną im wdzięczność. Ubierała w słowa tak ulotne chwile, których bez jej pomocy nikt by nie dostrzegł. Była pionierką, damą Orderu Orła Białego, swego rodzaju alpinistką myśli, ponieważ została zauważona i doceniona, w przeciwieństwie do wielu Polek, które zostały zapomniane i dopiero czekają na odkrywanie ich poezji. Dzięki Szymborskiej szlak ten został przetarty. Cicha i skromna noblistka życzyła sobie, by jej grób także odznaczał się prostotą. Nie chciała patosu i pustych słów na pożegnanie. Mimo to na jej świecką ceremonię pogrzebową w lutym 2012 r. przybyły tłumy wielbicieli jej wspaniałego talentu, subtelności i wielkości ducha

Grób wisławy szymborskiej cmentarz rakowicki kraków

Pomnik poświęcony upamiętnieniu ofiar komunizmu

Rzeźba ta jest dziełem artysty Stefana Dousy, a przedstawia krzyż podtrzymywany przez liczne dłonie wykonane z metalu. Stanął on na krakowskim cmentarzu w 1995 r., by oddać hołd zamordowanym jeńcom wojennym w 55 rocznicę dokonania zbrodni katyńskiej.

 

Pomnik ku pamięci ofiar komunizmu cmentarz rakowicki kraków

Pomnik ofiar ukraińskiego ludobójstwa na Wołyniu

Dnia 17 września 2004 roku, by uczcić pamięć Polaków masowo wymordowanych, a zamieszkujących kresowe tereny Rzeczypospolitej Polskiej (przypadała wówczas 61 rocznica tych wydarzeń) oraz 76 lat po rozpoczęciu sowieckiego najazdu na Polskę odsłonięto ten pomnik. Ukazuje on dawne tereny II Rzeczypospolitej oraz niektóre z ważnych miejscowości związanych z masową rzezią na Wołyniu.

Pomnik ofiar ukraińskiego ludobójstwa na Wołyniu cmentarz rakowicki

Patyną czasu zdobione kamienie

Już wiele pomników udało się odrestaurować dzięki corocznym kwestom odbywającym się w listopadzie na rzecz odnowy zabytków cmentarza oraz staraniom Obywatelskiego Komitetu Ratowania Krakowa. Lecz jeszcze setki okazałych grobowców czeka na odnowienie. Wykonane są w większości z piaskowca – łatwo dostępnego i niedrogiego materiału, który jednak z biegiem czasu wymaga znacznych nakładów na jego konserwację. Kamień ten z biegiem lat pokrywa się porostami i mchem, ponieważ dobrze chłonie wilgoć, ale i zdobienia oraz litery wyryte na nagrobnych płytach ulegają przez to zniekształceniu. By przechowały pamięć minionych wieków dla przyszłych pokoleń, konieczne jest ich zabezpieczenie przed niszczycielskimi siłami natury. Urok omszonych pomników można zaś podziwiać na wielu pięknych zdjęciach.

Dziś Cmentarz Rakowicki zarządzany jest łącznie z cmentarzem wojskowym mieszczącym się nieopodal, bo przy ulicy Prandoty, także i w tym miejscu systematycznie trwają zabiegi, by przywrócić dawną świetność nagrobkom.

Cmentarz rakowicki kraków

 

Zachęcamy do przeczytania artykułu o Cmentarzu Wojskowym na warszawskich Powązkach – Najważniejsze cmentarze w Polsce – Cmentarz Wojskowy na Powązkach

Przyjaciele i mieszkańcy ziemi krakowskiej

Wyjątkowość zabytków Krakowa przyćmiewa inne ośrodki sztuki w regionie, również piękno rzeźb umieszczonych na pomnikach nagrobnych zachwyca swym stylem i dbałością o każdy detal. Niejeden artysta poświęcił wiele godzin i przygotowań, by poprzez kształt kamienia ukazać idee i myśli oddające całokształt życia wielkich postaci. Spacerując po alejkach cmentarza rakowickiego natrafimy także na liczne epitafia wybitnych osób związanych z tym miastem, pracujących dla niego i tu pragnących spocząć.

 

Grupa Pogotowie Pogrzebowe

 

Masz pytania?

Pogotowie Pogrzebowe

Skontaktuj się z naszym działem pomocy

Całodobowa Infolinia

801 12 12 12

881 280 205

801 12 12 12   Infolinia Pogotowie Pogrzebowe